فهرست مطالب
هوش تجاری یکی از ضروریترین نیازهای هر شرکت، سازمان و کسب و کار در دوران امروز است.
هوش تجاری و سیستم های اطلاعاتی چیست؟
در دنیای پیشرفته امروز، هوش تجاری به بخش بسیار مهمی از کسب و کارهای امروزه تبدیل شده است.
زیرا با اتکای قوی به انواع دادهها به همراه فناوری اطلاعات میتوانند به سرعت کسب و کارهای خود را رشد داده و در بهترین و بالاترین حالت ممکن نگه دارند.
هوش تجاری شامل فرایندهایی است که یک شرکت برای رسیدن به درک عمیقتر از کسب و کار خود از آن به خوبی استفاده میکند.
این فرآیندها به صورت کلی شامل اقدامات زیر هستند:
- دادهکاوی (data mining)
- مدلسازی (modelling)
- تجزیه و تحلیل کسب و کار (business analytics)
- پردازش و بصری سازی اطلاعات (information processing & visualisation)
کسب و کارها از این دادههای مهم برای تصمیمگیریهای کوتاهمدت، میان مدت و بلند مدت خود استفاده موثر میکنند.
چرا که این فرآیندهها اگر به درستی انجام شوند، مدیران ارشد سازمانها را به درک بسیار عمیق و در عین حال ملموس و قابل اندازه گیری میرسانند.
این درک عمیق همراه با تصمیمات درست میتواند موفقیت یک سرمایهگذاری و کسب و کار را تضمین کند.
در دهه اخیر تکنولوژیها جهش بسیار بزرگی داشتند و این امکان را برای کسب و کارها فراهم کرد که در مورد خواستهها و طرز فکر مشتریان و فرآیندهای لازم آن اطلاعات قابل اندازهگیری بسیاری را بدست بیاورند.
امروزه به لطف تکنولوژیها در هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی، صاحبان کسب و کار به راحتی میتوانند رفتار مصرفکنندههای را پیدا کنند، خواستههای آنها را درک کنند و محصول یا خدمات مناسب بازار آنها را عرضه کرده و در حفظ و نگهداری مشتریان خود بسیار موفقتر از گذشته باشند.
این هوش تجاری است که تضمین میکند اطلاعات به دست آمده به هدر نرفته و برای ارتقا کارایی و درک رفتار مصرف کننده با جزئیات بسیار بالا مورد استفاده قرار میگیرد.
حوزه هوش تجاری به شدت با اعداد و ارقام اداره میشود و به آن متکی است.
متخصصان هوش تجاری ابتدا اطلاعات مورد نظر خود را جمع آوری کرده، سپس آنها تجزیه و تحلیل و تفسیر میکنند و نتیجه آن فقط اعداد است.
این اعداد هستند که آنها را برای نتیجه گیری نهایی یاری میکنند.
اعداد به دست آمده بسیار واضح هستند که میتوانند به راحتی موجب تصمیم گیریها حیاتی و درست شوند.
مهارت های مدیریت با تخصص های هوش تجاری همراه است. به منظور استفاده از دادهها برای نتیجهگیری، باید دانش قوی از استراتژی کسبوکار و درک محکمی از پیامدهای تصمیمات خود داشته باشید. یعنی اعداد برای تصمیمگیریهای مربوط به کسب و کار بسیار کلیدی هستند.
برنامه نویسی، مدلسازی، تجسم بصری و امنیت، پایهها و اساس یک سیستم اطلاعاتی قوی هستند.
هر کدام از این حوزهها که گفته شد، خود نیاز به دانش تخصصی زیر گروه فناوری اطلاعات دارند.
مدیریت فناوری اطلاعات به استفاده از هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی این امکان را برای کسب و کارها فراهم میکند تا به سطوحی از اطلاعات بسیار ارزشمند دست پیدا کنند که تا به حال هرگز ندیده باشند.
این حوزه یک حوزه نوظهور است که فرصتهای جدید و هیجان انگیزی را برای کسانی که علاقمند به ترکیب کسب و کار با علم هستند را ارائه میکند.
اجازه بدهید درباره هوش تجاری با شما بیشتر صحبت کنیم.
تعریف هوش تجاری
هوش تجاری فرآیندی است که در آن شرکتها از استراتژیها و فناوریها برای تجزیه و تحلیل دادههای مشخص با هدف اینکه بتوانند در استراتژیهای خود بهتر تصمیم بگیرند استفاده میکنند.
یعنی شرکتها نه بر اساس تجربه، بلکه بر اساس اعداد و ارقام و با کمک فناوریهای مخصوص اطلاعات بدست آمده را تحلیل و آنالیز کرده و بر همان اساس اقدام به تصمیمگیری و اتخاذ استراتژیهای کوتاه، میان و بلندمدت خود میکنند.
این کار باعث میشود تا بتوانند مزیتهای رقابتی خود را کاملا شناخته و آنرا ایجاد کنند.
هوش تجاری چیست؟
تا به اینجا ما در خصوص تعاریف و کلیات با شما صحبت کردیم.
از اینجا به بعد سعی میکنیم شما را به صورت کامل با هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی آشنا کنیم.
سیستمهای هوش تجاری اقدام به جمع آوری دادهها و ذخیره آنها میکنند.
در هوش تجاری، مدیریت دانش با تجزیه و تحلیل دادههای ذخیره شده ترکیب میشوند تا دادههای پیچیده و غیر قابل استفاده، به اطلاعات معنادار، ملموس و کاربردی تبدیل شوند.
این خروجی به دست آمده میتواند چنان بینشی برای مدیران کسب و کارها ایجاد کند که بتوانند به استناد آن تصمیمگیریهای تاکتیکی، عملیاتی و البته استراتژیک را در سازمان خود به راحتی داشته باشند.
محیطهای هوش تجاری شامل انواع فناوریها، برنامهها، فرآیندها، استراتژیها، محصولات و امور فنی است که برای جمعآوری، تجزیه و تحلیل، ارائه و انتشار اطلاعات داخلی و خارجی کسب و کار میباشد.
برای استفاده از هوش تجاری ما نیاز به یکسری تکنیکها داریم که در ادامه به آن میپردازیم.
تکنیکهای هوش تجاری چیست؟
فناوریهایی که برای هوش تجاری از آنها استفاده میشود، برای آمارهای پیشرفته و تحلیلهای پیشبینیهای احتمالی کسب و کارها میباشد که از آن برای نتیجهگیری و تحلیل دادهها، کشف الگوها و پیشبینی دقیق رویدادهای آینده کسب و کار استفاده میشود.
گزارشهایی که هوش تجاری ارائه میکند خطی نیستند، یعنی یک چرخه پیوسته و چند وجهی هستند که در نتیجه دسترسی به دادهها، کاوش در آنها میباشد.
هوش تجاری توابع متداولی دارد که برخی از بهترینهای آنها را در اینجا مطرح میکنیم:
- دادهکاوی: بدین شکل که مجموعهای از اطلاعات بزرگ و نامنظم شامل دیتای پایگاهدادهها، آمار و ماشین لرنینگ در آن استفاده میشود تا متخصصان بتوانند یک روند درست را در آن شناسایی کرده و بتوانند بین آنها روابط درستی را پیدا کنند. برای مثال داده کل فروش کل فرآوردههای دارویی کشور را در طی ۵ سال اخیر را به آن وارد کرده و بعد پردازش متوجه میشوند که چه محصولی، برای چه کسی، در کجا، به چه شکل و توسط چه کسی باید عرضه شود.
- کوئری زدن: درخواست دادهها و اطلاعات خاص از پایگاه داده. بدین شکل که کسب و کارها برای بدست آوردن پاسخ یکسری سوالات خود، از ابزارهای پرسوجوی پایگاه داده استفاده میکنند که شامل توضیحات بسیار مفصلی است که از حوصله این ارائه خارج است.
- آمادهسازی دادهها: فرآیندی است که در آن به ترکیب، ساختاردهی و منظم کردن دادهها پرداخته میشود تا برای تجزیه و تحلیل بتوان از آنها استفاده کرد. یکی معروفترین آنها Pivoting است.
- گزارشگیری: بدین ترتیب که حاصل تجزیه و تحلیل دادههای عملیاتی، مالی و با تصمیم گیری ابتدایی آماده و در اختیار مدیران ارشد قرار میگیرد تا بتوانند تصمیمات نهایی را اتخاذ کنند.
- معیارسنجی: در این تابع، فرآیندها فعلی و گذشته یک کسب و کار با معیارهای مشخص بدست میآید، سپس مانند آنرا برای رقبا و کل صنعت پیادهسازی میکنند. مقایسه این دو بهترین فرصتها را برای آن صنعت مشخص میکند.
- تجزیه و تحلیل توصیفی: در این تابع تمام دادههای ادوار مشخص گذشته و روند آنها به صورت کامل مشاهده و مقایسه میشوند. تغییراتی که مشاهده میشود میتواند درک درستی از صنعت مورد نظر با مدیران ارشد سازمان ارائه کند. برای مثال روند فروش یک مکمل دارویی را بصورت داخل سازمانی در ۵ سال گذشته مقایسه میکنند، سپس همین روند را برای کل صنعت بررسی میکنند. نمودارها و گرافهای حاصله خود گویای رشد یا عدم رشد فروش آن محصول مشخص در داخل و بیرون سازمان میباشد.
- تجزیه و تحلیل آماری: بعد از تحلیل توصیفی، نتایج بدست آمده از آن را برای شناسایی دقیق روندها مورد مطالعه قرار میدهند.
- تجسم بصری دادهها: در نهایت دادههای بدست آمده را بصورت نمودارها و گرافهای نهایی برای تحلیل آسان به نمایش میگذارند.
در گذشته برخی از این توابع که گفته شد، تحت عنوان تحقیقات بازار یا بازاریابی از آنها یاد میشد.
برای رسیدن به هوش تجاری ما نیاز به ابزارهایی داریم که قبلا با برخی از آنها آشنایی دارید.
ابزار هوش تجاری ( ابزار BI ) چه هستند؟
تا به اینجا با هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی به خوبی آشنا شدید.
سیستمهای تجاری مدرن امروزی برای مصرفکنندههای خود انواع و اقسام ابزارهای در دسترس را ارائه میکنند که بر اساس نیاز میتوانید از یک یا چند ابزار آن برای رشد کسب و کار استفاده کنید.
در اینجا ما به برخی از آنها اشاره میکنیم:
- تجزیه و تحلیل Ad hoc: یک فرآیند تجزیه و تحلیل طراحی شده است که به سوالات خاص پاسخ میدهد.
- پردازش تحلیلی آنلاین (OLAP): یک روش محاسباتی که پرس و جوهای تحلیلی چند بعدی را امکان پذیر میکند.
- Mobile BI: نرم افزاری که هوش تجاری دسکتاپ را برای دستگاههای تلفن همراه بهینه میکند
- Real-time BI: یک رویداد تحلیل است که با استفاده از تراکنشهای تجاری و مالی به سازمان اطلاعات فوری و بلادرنگی ارائه میکند که کاربران بتوانند به سرعت از آن استفاده کنند.
- Operational BI: هوش تجاری عملیاتی که برخی به اشتباه آنرا با هوش تجاری بلادرنگ که در مورد قبلا اشاره کردیم مینامند، مانند آن یک رویکرد تجزیه و تحلیلی دادههای را دارد که بصورت بلادرنگ در اختیار آن قرار میگیرد. شرکتها با استفاده از این دادههای بلادرنگ برای تصمیمگیریها تولیدی خود از آن استفاده میکنند.
- SaaS BI: هوش تجاری SaaS یا SaaS BI یک مدل توزیع مبتنی بر پردازش سرورهای ابری است که به شخص استفاده کننده این امکان را میدهد که در یک فضای آنلاین که در سرورهای ابری میزبانی شده از ابزارهای لازم استفاده کند. ابزارهای متعددی در آن وجود دارد که برخی از آنها خدمات تحلیلی مانند داشبوردها، گزارشها، قیمتگذاری و … میباشد که مستقیما برای شرکتها ارائه میشود.
- OSBI: به ابزارهای هوش تجاری گفته میشود که رایگان بوده و برای استفاده از آنها نیاز به تهیه مجوز نمیباشد.
- Collaborative BI: این ابزار با کمک فناوری به سازمان و تیمها کمک میکند تا بتوانند با ادغام هوش تجاری و فناوریهای اشتراکی بتوانند تصمیمات جدید اتخاذ کنند. یعنی ابزاری است که فرایند اشتراکگذاری هوش تجاری را بین تیم سادهتر میکند.
- Location intelligence – LI: به ابزارهایی گفته میشود که دادههای تجاری را بر اساس جغرافیای مورد نظر ارائه میکنند.
- Data visualization software: ابزاری است که خروجی آن به جای اعداد و ارقام، المانهای بصری میباشد که استفاده کنندههای آن بتوانند الگوها و روابط بین آنها را راحتتر مشاهده کنند.
به غیر از ابزارهای هوش تجاری که معرفی شد، پلتفرمهایی نیز وجود دارند که با آنها نیز آشنا خواهیم شد.
پلتفرم های هوش تجاری چیست؟
یک پلتفرم هوش تجاری به کسب و کارها این امکان را میدهد که دادههای خود را معماری کرده و برای بر اساس کاربردی که به آن نیاز دارند، سفارشی سازی اش کنند.
این سفارشی سازی پرسوجو و امکانات بصری را در اختیار تحلیلگران قرار میدهد که بتوانند خروجی نهایی را ایجاد کنند.
امروزه در پلتفرمهای هوش تجاری ابزارهای بسیار مدرنی برای تجزیه و تحلیل مانند داشبوردها و گزارشگیری وجود دارند که کاربران را به سادگی به هدف نهایی خود میرسانند.
این پلتفرمها همگی دارای رابط کاربری بسیار ساده و جذاب هستند که فرآیند پیچیده هوش تجاری را به سادهترین شکل به شما نشان میدهند.
این پلتفرمها قادر هستند تا با انعطافپذیری بسیار بالایی که دارند با انواع دیتابیسهایی نظیر SQL، MySQL و حتی NoSql به راحتی کار کنند. همچنین آنها به راحتی میتوانند به فضای ابری وصل شوند و از سیستم Hadoop وب سرور آپاچی نیز پشتیبانی کنند.
Hadoop یک کتابخانه نرمافزاری بر روی وب سرور هاستینگ آپاچی است که امکان پردازشهای بیگدیتا را به سادگی برای برنامه نویسان فراهم میکند.
بدین شکل که این وب سرور میتواند به انبوهی از دستگاهها متصل شده و محلی باشد برای محاسبات و ذخیره سازی متعدد.
دستگاههای مختلف به جای استفاده از سختافزارهای قدرتمند، میتوانند پردازش و انبارش را در آن انجام دهند که شبیه به پردازش ابری میباشد.
برخی از بهترین ارائه دهندگان پلتفرم هوش تجاری محبوب عبارتند از اوراکل، مایکروسافت، IBM و Salesforce.
مزایای هوش تجاری چیست؟
توش تجاری آنقدر مهم و حیاتی است که بسیاری از کسب و کارهایی که در مسیر رشد قرار گرفتهاند، با استفاده از آن بر چالشهای روبهرو پیروز میشوند.
آنها یک بینش درست و قابل اندازهگیری و تصمیم گیری در مقابل حجم عظیمی از دادهها خواهند داشت.
کسب و کارها با استفاده از هوش تجاری میتوانند دید جامعی از دادههای موجود در سازمان و صنعت و رقبای خوب پیدا کنند تا بتوانند به سادگی، تصمیمهای مهمی را اتخاذ کرده و بر اساس آن استراتژیهای سازمان خود را مشخص کنند.
هوش تجاری میتواند دادههای ادوار گذشته و حال را بررسی و آنالیز کنند.
این کار به آنها نشان میدهد که تصمیمها و استراتژیهای آنها کارآمد بوده است یا نه.
با هوش تجاری میتوانند محاسبه کنند که در مسیر رشد خود با سود مواجه هستند یا نه.
آنها میتوانند روند و الگوی بازار خود را شناسایی کرده و در مسیر آن قرار بگیرند.
در نهایت میتوانند با دید جامعی که نسبت به خود و صنعت پیدا کردهاند، مزیتها رقابتی را ایجاد کرده و به سود سرشاری برسند.
برای بسیاری از شما این سوال مطرح میشود که بسیاری از مواردی که گفته شد در مبحث دیتا ساینس یا همان علم داده نیز وجود دارد. در ادامه علم داده را در مقابل هوش تجاری بررسی میکنیم.
هوش تجاری در مقابل علم داده
هوش تجاری و علم داده هر دو روشهایی را برای تفسیر دادهها دارند.
هر دو این روشها برای حمایت و تصمیمگیری کسب و کارها اهدافی را دنبال میکنند.
تا به اینجا هر دو به هدف رشد و مسیر درست کسب و کار کار میکنند.
تفاوت اصلی که این دو را از هم جدا میکند، نوع سوال و جوابهایی است که از آنها میشود.
در هوش تجاری دادههای گذشته و حال با هم ترکیب ، تفسیر و آنالیز میشوند.
اما علم داده میتواند به صورت یک ابزار کاملکننده هوش تجاری برای پاسخ دادن به حجم عظیمی از اطلاعات و رفع پیچیدگی آنها بسیار کارساز باشد.
فرصتهای شغلی در هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی
همان طور که گفته شد هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی بسیار نوظهور بوده و بسیاری از شرکتها به دنبال این هستند که بتوانند مزیتها و روشهای آنرا کشف کنند و بتوانند سازمان خود را به سمت مسیر درست هدایت کنند.
به همین دلیل است که متخصصان این رشته میتوانند با کسب تجربه و مهارت لازم، به راحتی برای تمامی شرکتها کار کنند و بتوانند باعث رشد کسب و کار آنها گردند.
نتیجهگیری هوش تجاری و سیستم های اطلاعاتی
همان طور که گفته شد، هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی میتوانند با بررسیها و آنالیزهای لازم از بازار و کسب و کار در زمانهای مشخص، به مدیران ارشد سازمان کمک کنند تا بتوانند تصمیمهای لازم و درست را بگیرند و بتوانند استراتژیهای درستی را طراحی و اجرا کنند.
متخصصان هوش تجاری و سیستم های اطلاعاتی چه میکنند؟
یک متخصص هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی فردی است کاملا تحلیلگر و مفسر دادهها.
این شخص علاوه بر مهارتها کسب و کار و نرمافزاری، مهارت بسیار بالایی در تفسیر و تحلیل دارد.
وی میتواند با راه حلهایی که خودش آنها را طراحی میکند، شرکت را در مسیر درستی هدایت کند. نوآورانه برای چالش های کلیدی کشف کنند.
یکی از اصلیترین جنبههای هوش تجاری، داده کاوی است. زیرا فرصت بسیار خوبی را فراهم میکند تا نقاط ضعف و قوت سازمان مشخص شده و بتواند روی آنها تحلیل کند.
متخصص هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی باید دانش خوبی در خصوص دادهکاوی داشته باشد. باید بتواند با روشهای مختلف اطلاعات لازم را برای شرکت جمعآوری کرده و به کمک ابزارهای بصری و مدلسازی آنها را ارائه کند.
امروزه شرکتهایی که به دنبال پیشرفت درست و اصولی هستند، همگی به هوش تجاری و سیستمهای اطلاعاتی نیاز دارند.
با تشکر از اینکه با ما همراه بودید.
نویسنده و گردآوریکننده: امین بهرامینژاد