روغن زیتون یکی از بهترین و محبوبترین روغنهایی است که در جهان استفاده میشود.
آیا مصرف روغن زیتون برای انسان مضر است یا مفید؟ در این مقاله به صورت کامل به آن میپردازیم.
روغن زیتون یکی از پرمصرفترین روغنهایی است که مردم تمام دنیا از انواع روغن بکر، فرابکر و بدون بو مصرف میکنند.
حقیقت روغن زیتون بی بو، بکر و فرابکر که به شما نمی گویند
روغن زیتون چیست و از کجا آمده است؟
روغن زیتون که از درخت زیتون به دست میآید بیشتر در نواحی مدیترانهای رشد میکند، یکی از بهترین آیتمهایی است که میتواند در رژیم غذایی همه ما قرار بگیرد.
این روغن در بازار دارای چندین نوع است، اما معروفترین آنها فرابکر، بکر، بدون بود و صنعتی است.
3 مورد اول خوراکی هستند، اما روغن صنعتی برای خوردن مناسب نیست و فقط مصارف روغنکاری صنعتی یا استفاده در ملزومات آرایشی و بهداشتی دارد.
زیتون بیشتر در نواحی مدیترانهای مانند یونان رشد میکند.
در کشور ما هم در مناطق شمالی مانند رودبار و طارم به صورت گسترده کشت و فراوری میشود.
روغن زیتون را در کارخانهها به روشهای مخصوصی مانند تحت فشار استخراج کرده و فرآوری میکنند.
اگر علاقمند هستید در خصوص انواع آن بدانید مقاله حقیقت روغن زیتون بی بو، بکر و فرابکر که به شما نمی گویند را مطالعه بفرمایید.
خواص روغن زیتون برای سلامتی انسان
اگرچه این روغن جزو خانواده چربیها به حساب میآید، اما جزو روغنهای بیضرر بوده و البته مشکلات به وجود آمده توسط روغنهای دیگر در بدن را نیز رفع میکند.
برای مثال اگر در کبد انسان چربی ذخیره شده باشد، روغن خوب زیتون است که آن را در خود حل کرده و از بین میبرد.
از طرفی هم بسیاری از ماها علاقمند استفاده از روغن هستیم. پس چه بهتر که روغنی را مصرف کنید که ضرری نداشته و مضرات سایر روغنها را نیز از بین میبرد.
برای داشتن یک بدن سالم نیاز است که تعادل مصرف همه خوراکیها رعایت شود. این روغن هم از این مستثنی نیست.
آیا همه روغنهای زیتون خوب و سالم هستند؟
سلامت روغن به چند عامل بستگی دارد.
- دانه زیتون باید سالم بوده و خرابی و … نداشته باشد.
- باید سطح اسیدی بودن آن مورد آزمایش قرار بگیرد.
- باید توسط شرکتهای معتبر با بستهبندی استاندارد عرضه شود.
- باید از تاریخ تولید آن زیاد نگذشته باشد.
آزمایش اسیدی بودن روغن دقیقا چیست؟
روغن تولید شده در آزمایشگاه مورد بررسی قرار میگیرد تا یکسری معیار سطح اسیدی آن بدست بیاید.
این معیارها برای مشخص کردن حقیقت روغن که بکر است یا فرابکر لحاظ میشوند:
- روغن زیتون فوق بکر: در زمان چشیدن باید نمره متوسط برابر با ۰ را کسب کند. یعنی چیزی جز کیفیت خالص نیابد در آن باشد. در روغنهای فرابکر هیچگونه مشکلی در مزه وجود ندارد و هیچ عامل اضافی دیگری در آن نیست. یعنی هیچ عیب و نقصی در آن وجود ندارد. میزان اسیدیته آن هم نباید از ۰.۸% بیشتر باشد.
- روغن زیتون بکر: در زمان چشیدن باید نمره بین ۰ تا ۲.۵ کسب کند. میزان اسیدیته آن هم باید بین ۰.۸ الی ۲% باشد.
- روغن نامناسب برای مصرف: این روغن اگر میزان اسیدیته بالای ۲.۵% داشته باشد، اصلا برای مصرف انسان مفید نیست و توصیه نمیشود.
هر ۲ روغن بکر و فرابکر دارای کیفیت عالی هستند که فواید بسیار زیادی برای انسان دارند. یعنی بجز تغذیه، برای مصارف بهداشتی و سلامت پوست و مو نیز بسیار کاربرد دارند که در مقالات آینده حتما به آن اشاره خواهیم کرد.
آیا روغن گرفته شده از زیتون طبیعی هم تاریخ انقضا دارد؟
تمام مواد آلی به مرور زمان دچار تجزیه میشوند، روغن گرفته شده از زیتون هم بدین شکل است.
فرایند تجزیه شدن همه مواد یکی نیست و بسیاری از آنها زمان بسیار بیشتری را طی میکنند تا تجزیه شوند.
خود روغن یک نگهدارنده محسوب میشود.
یعنی اگر ما بخواهیم خوراکیهای خود را بیشتر نگهداری کنیم، روغن یکی از نگهدارندههای آنها میباشد.
حال اگر این خوراکیها در قوطیهای کنسرو و پلمپ شده بدون هوا باشد که بیشتر هم دوام میآورند.
اگر به روغنهای زیتون بخصوص انواع خارجی آن نگاه کنید، بعید است تاریخ انقضا در آن ببینید.
ولی روی آن بهترین زمان مصرف یا Best before use به جای Expire Date درج شده است.
بسیاری از خوراکیها را با استاندارد “بهترین زمان مصرف” تولید میکنند.
یعنی این محصول تا شما آنرا مصرف کنید تاریخ انقضا ندارد، ولی بهتر است مثلا قبل از 2 سال مصرف شود.
یعنی اگر شما در آن زمان محصول را مصرف کنید، کیفیت خود را از دست نداده است.
این کیفیت در روغن میتواند شامل رنگ، طعم و مزه، میزان گسی و بو باشد.
به طور کلی یک بطری تولید شده که در آن باز نشود، تا دو سال برای مصرف ایده آل است.
اما این نکته را هرگز فراموش نکنید که اگر داخل روغن چیز دیگری باشد و خالص نباشد، قطعا بعد از مدتی فاسد میشود.
این امر زمانی بیشتر خودش را نشان میدهد که بطری روغن باز شود و در معرض هوا قرار بگیرد.
آیا می توانم از روغن تاریخ مصرف گذشته استفاده کنم؟
همانطور که در بالا گفته شد، روغن تولید شده زیتون تاریخ انقضا ندارد، بلکه باید بهترین زمان مصرف درج شده روی آن رعایت شود.
اما اگر روغنی از تاریخ تولید آن زیاد بگذرد، خواص ارگانولپتیک آن مانند عطر، بافت، طعم آن عوض میشوند.
اگر روغن باز شود، بهترین زمان مصرف آن تغییر کرده و زودتر از کیفیت اش کاسته میشود.
کلا روغن زیتونی که از بهترین تاریخ مصرف آن گذشته باشد را هم میشود در غذا استفاده کرد، زیرا خاصیت فیزیکی خودش را هنوز دارد.
برای سلامتی هم خطری ندارد.
به شرطی که واقعا روغن گرفته شده از زیتون باشد. نه روغن خوراکی که در صنعت به اسم روغن زیتون تولید میشود.
از این دست روغنها مانند روغن سرخکردنی و پخت و پز زیاد داریم.
هیچ یک از اینها طبیعی نبوده و همگی در کارخانههای تولیدی یا فرموله میشوند یا اینکه از خارج بصورت فلهای وارد میشوند.
پیشتر ها اگر از کنار شرکتهای روغن سازی عبور میکردید، بوی روغن کشی بسیار زیادی به مشام شما میخورد، اما امروزه روغنها یا بصورت فلهای با تانکر حمل انواع و اقسام روغن به ایران حمل میشود و یا در کارخانهها روغن فرموله شده و ساخته میشود. یعنی با ترکیب چند ماده یک روغن پدیدار میشود. برای همین هم هست که روغن نسبت به دانه روغنیاش ارزانتر است.
خطر روغن تولید شده زیتون طبیعی که تاریخ آن گذشته باشد بسیار کم است. ولی بهتر است مصرف نکنید.
چگونه بفهمیم روغن زیتون خراب شده است؟
اگر روغن در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرد، قطعا خراب میشود.
برای همین است که آن را در شیشههای مات و قهوهای بستهبندی میکنند.
همچنین اگر آن در دمای بالا نگهداری شود، خرابی آن بسیار محتمل است.
قرار گرفتن روغن در معرض هوا نیز عامل سوم خرابی آن است.
به خرابی روغن زیتون شک دارید؟ این موارد را بررسی کنید:
- روغن فاسد بوی بدی میدهد. روغن تولید شده زیتون باید بوی معطری داشته باشد و وقتی شما آنرا بو میکنید، احساس تازگی کنید. هر نوع بوی اضافی یعنی روغن شما فاسد شده.
- اگر از روغن بوی ترشیدگی، کپک به مشام میرسد، قطعا فاسد شده. شما باید روغن را مستقیم بو کنید. شاید مخلوط روغن با مواد غذایی دیگر این بو را بدهد. مطمئن شوید حتما از روغن است. مثلا برخی از انواع ماهیها این خاصیت را دارند که به شدت بوی آن را عوض کنند.
- اگر روغن شما بو نمیدهد ولی مزه جدیدی دارد و طعم آن عوض شده، یا فاسد است یا در حال فساد میباشد. از آنجایی که زمان زیادی طول خواهد کشید که روغن طبیعی تجزیه شود، این احتمال خیلی بعید است. سعی کنید اگر روغن مانده دارید، اول یکی دو قطره روی دست خود تست کنید که مزهاش عوض نشده، بعد مصرف کنید.
- اگر روغن شما باز نشده و در بهترین زمان مصرف آن هستید، نگران نباشید. روغن شما سالم است. این روغن حتی اگر جلوی آفتاب هم قرار گرفته باشد، بازهم مشکلی برای سلامتی شما به وجود نمیآورد.
چه نوع بستهبندی از روغن را بخریم؟
اولین و مهمترین عامل در انتخاب شما، بستهبندی آن است.
روغن تولید شده زیتون باید در شیشه و بستهبندیهای ضد نور قهوهای سبز و امثال آن باشد.
از خرید روغن دست ساز در بطریهای غیر استاندارد نوشابه شکل جدا خودداری کنید.
در بطری روغنها حتما باید پلمپ شده باشد.
به محض باز شدن بطری روغن ، پس از تماس با هوا شروع به اکسید شدن میکند.
به همین دلیل است که یک بطری روغن باز نشده ماندگاری بیشتری دارد.
سعی کنید از جایی خریداری کنید که شرایط نگهداری خوبی داشته باشد.
روغن را اگر باز کنید، تا یک سال هم همان کیفیت روز اول را دارد.
پس از آن هم شاید تغییر کند، اما به هیچ وجه برای سلامتی شما مضر نیست.
پس با خیال راحت روغن زیتون مصرف کنید و سلامت باشید.